Tula- Halimbawa ng teknikal-bokasyunal na sulatin

 

TULA: Kahulugan, Elemento, Uri, at mga Halimbawa ng Tula

Oktobre 09,2020

Ano ang Tula?

Ang tula o panulaan ay isang masining na anyo ng panitikan na naglalayong maipahayag ang damdamin ng makata o manunulat nito. Kilala ito sa malayang paggamit ng wika sa iba’t ibang anyo at estilo. Nagpapahayag ito ng damdamin at magagandang kaisipan gamit ang maririkit na salita. Ito ay matalinghaga at kadalasang ginagamitan ng tayutay.

Ang tula ay binubuo ng mga saknong at ang mga saknong ay binubuo ng mga taludtod. Karaniwan itong wawaluhin, lalabindalawahin, at lalabing-animing pantig. Ang kalipunan ng mga taludtod ay tinatawag na taludturan o saknong.

Mga Elemento ng Tula

Ang tula ay may walong (8) elemento. Ito ay ang mga sumusunod:

1. Anyo

Tumutukoy sa kung paano isinulat ang tula. Ito ay may apat (4) na anyo.

• Malayang taludturan – walang sinusunod na sukat, tugma, o anyo. Ito ay karaniwang ayon sa nais ng manunulat. Ang mga tulang isinulat ni Alejandro Abadilla ang halimbawa ng mga tulang nasa anyong malayang taludturan.
• Tradisyonal – may sukat, tugma, at mga matalinhagang salita. Ang ilan sa mga halimbawa ng tulang nasa anyong tradisyonal ay ang mga tulang isinulat ni Dr. Jose Rizal, isa na dito ang “Isang Alaala ng Aking Bayan“.
• May sukat na walang tugma – mga tulang may tiyak na bilang ang pantig ngunit ang huling pantig ay hindi magkakasingtunog o hindi magkakatugma.
• Walang sukat na may tugma – mga tulang walang tiyak na bilang ang pantig sa bawat taludtod ngunit ang huling pantig ay magkakasintunog o magkakatugma.

2. Kariktan

Ito ang malinaw at hindi malilimutang impresyon na natatanim sa isipan ng mga mambabasa. Ang kariktan ay elemento ng tula na tumutukoy sa pagtataglay ng mga salitang umaakit o pumupukaw sa damdamin ng mga bumabasa.

3. Persona

Ang persona ng tula ay tumutukoy sa nagsasalita sa tula. Kung minsan, ang persona at ang makata ay iisa. Maari rin naman na magkaiba ang kasarian ng persona at makata. Maaari rin na isang bata, matanda, pusa, aso, o iba pang nilalang.

4. Saknong

Ito ay tumutukoy sa grupo ng mga taludtod ng tula. Ito ay maaring magsimula sa dalawa o higit pang taludtod.

5. Sukat

Ito ang bilang ng pantig ng tula sa bawat taludtod na karaniwang may sukat na waluhan, labing-dalawahan, at labing-animan na pantig.

6. Talinhaga

Kinakailangan dito ang paggamit ng mga tayutay o matatalinhagang mga pahayag upang pukawin ang damdamin ng mga mambabasa.

7. Tono o Indayog

Tumutukoy sa paraan ng pagbigkas ng bawat taludtod ng tula. Ito ay karaniwang pataas o pababa.

8. Tugma

Ito ay ang pagkakasingtunog ng mga salita sa huling pantig ng bawat taludtod ng tula. Sinasabing may tugma ang tula kapag ang huling pantig ng huling salita ng bawat taludtod ay magkakasintunog. Nakagaganda ito ng pagbigkas ng tula. Ito rin ang sinasabing nagbibigay sa tula ng angkin nitong himig o indayog.

Mga Uri ng Tula

Ang tula ay may apat (4) na uri. Ito ay ang sumusunod:

1. Tulang Liriko

Ang tulang liriko o pandamdamin ay uri ng tula kung saan itinatampok ng isang makata ng kanyang sariling damdamin, iniisip, at persepsyon. Puno ito ng masisidhing damdamin ng tao tulad ng kalungkutan, pag-ibig, kaligayahan, kabiguan at iba pa. Sa kabila ng pagiging maikli, ito ay sapat upang maipahayag ang damdamin ng manunulat. Ang halimbawa ng tulang ito ay ang Florante at Laura na isinulat ni Francisco Baltazar.

2. Tulang pandulaan

Ang tulang pandulaan ay karaniwang itinatanghal sa mga entablado at ang mga linyang binibigkas ng bawat karakter ay patula. Ito ay naglalarawan ng mga tagpong lubhang madula na maaring makatulad, makaparehas, o maiba sa nagaganap sa pang araw-araw na buhay.

3. Tulang pasalaysay

Ito ay nagsasalaysay o naglalarawan ng makulay at mahahalagang pangyayari sa buhay na matatagpuan sa mga linya o berso na nagbabahagi ng isang kwento. Ang halimbawa ng tulang ito ay ang Ibong Adarna ni Jose dela Cruz o mas kilala sa tawag na “Hoseng Sisiw”.

4. Tulang patnigan

Ang tulang patnigan ay kilalang tulang sagutan sapagkat ito ay itinatanghal ng mga nagtutunggaliang makata ngunit hindi sa paraang padula kundi sa paraang patula na tagisan ng talino at katuwiran ng mga makata. Karaniwan itong tinatawag na balagtasan kapag itinatanghal sa entablado.

Halimbawa ng tula

Ang Mahiwagang Edukasyon

Mahiwagang edukasyon
Nagbibigay impormasyon
Upang matapos ang misyon
At maabot ang ambisyon

Ito ay pahalagahan
Nagbibigay kaalaman
Pumapasok sa isipan
Tulong sa pangangailangan

Solusyon sa kahirapan
Susi sa kinabukasan
At tungo sa kaunlaran
Tagumpay ay makakamtan

Ito ay tanging pamana
Ng ating ama at ina
Bigay ng Poong Maykapal
Dapat ay minamahal

Edukasyon

Edukasyon ang daan tungo sa tagumpay,
Sa isang lipunang matatag at matibay.
Sandalan at sandata sa kinabukasan,
Ang siyang maghuhubog ng mga kaisipan.

Kung ang edukasy0n ay matatamasa,
Tiyak ang liwanag, matatanaw mo na.
Matutunan nating gamitin sa tama,
Kaalamang taglay ito ang tunay na panangga.

Gabay ng PANGINOON lagi sana’y hingin,
Ng taong katulad mong may mabuting layunin.
Hangad ay mapaunlad ang buhay na angkin,
Makapaglingkod din sa mga taong ginigiliw.

Pinanday sa mag-aaral, de kalidad na edukasyon,
Heto na’t makakamit sa buhay na may layon.
Pagkat dito sa MHS na nagsilbing kaagapay,
Upang gintong aral ay tumatak sa buhay.

Susi sa Kinabukasan

Kaalamang taglay kailangang tunay
Sandatang dapat taglayin ninunman
Dahil gamit natin sa pang araw-araw
Na matatagpuan sa edukasyon lang

Edukasyong hanap nasa eskwelahan
Tinuturong ganap ng gurong mahusay
Sa mag-aaral sa iba’t ibang lugar
Taglay ang araling mahalagang tunay

Makamit ito ay walang kasing saya
Sapagkat dala ay magandang simula
Simula sa isang magandang biyaya
Dala ay tagumpay maging dalubhasa

Kahit mahirap babatain tunay
Makamit lamang ang tamang kaalaman
Na magiginng daan sa ating tagumpay
Dahil ito’y susi sa magiging buhay

Natutunan natin gamitin sa tama
Upang ang tadhanang nakatakday saya
Kaalamang taglay ito ang panangga
Sa buhay natin na puro na problema